Những ngày này, nấm Linh Chi đã trở thành một thảo dược quý hiếm được biết đến hàng ngàn năm trước. Mọi người đều biết rằng chỉ những người quyền quý mới có thể sử dụng loại thảo dược này. Tuy nhiên, đã từ lâu rồi, nấm Lim Xanh – một loại Linh Chi đặc biệt, chỉ mọc từ thân các cây Lim Xanh đã chết – đã có mặt và trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Vậy nấm Lim Xanh có tác dụng gì? Hãy cùng tôi – Bác sĩ Y học cổ truyền Bùi Khánh Hà – tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Nấm Lim Xanh là gì?
Nấm Lim Xanh (Ganoderma lucidum) thuộc họ nấm Linh Chi (Ganodermataceae). Giống như đã đề cập ở trên, nấm Lim Xanh là một thành viên trong gia đình nấm Linh Chi, nhưng nó có một nét đặc biệt là chỉ mọc từ cây Lim Xanh đã chết tại các khu rừng nguyên sinh. Điều đáng chú ý về loại cây Lim Xanh là chúng có thể cao tới vài chục mét và có đường kính 2 vòng tay người lớn ôm không trọn. Tuy nhiên, do quá trình chặt phá rừng, số lượng cây Lim Xanh ngày càng ít đi, khiến cho loại nấm này cũng khan hiếm theo.
Đặc điểm của nấm Lim Xanh
Nấm này có kích thước nhỏ hơn so với các loại nấm Linh Chi khác. Mũ tán của nấm Lim Xanh chỉ rộng tối đa khoảng 20cm, xòe rộng thành hình quạt. Trong khi đó, mũ nấm dày khoảng 2 – 5cm. Ở chân nấm, nơi nấm mọc, chỗ đó có thể khuyết lõm hoặc không.
Phần chân nấm khá ngắn và không đồng đều. Tổng thể, hình dáng của nấm Lim Xanh khá xù xì và không đồng đều. Chỗ tai nấm hơi bóng, có màu vàng nhạt. Mặt trong thì mịn. Một số loại có viền trắng ở mặt trên mũ nấm.
Phân bố
Nấm Lim Xanh mọc từ cây Lim Xanh, do đó nơi nào có rừng Lim, nơi đó có nấm. Trước đây, rừng nguyên sinh của nước ta còn rộng lớn, trải dài từ Bắc vào Nam. Nhưng hiện nay, các rừng Lim Xanh tự nhiên ngày càng khan hiếm. Những cây Lim Xanh hàng chục hàng trăm năm tuổi chỉ còn ở những nơi hiểm trở giáp biên giới Việt – Lào và các tỉnh miền núi phía Nam như Salavan, Attapu, Xekong. Ngoài ra, còn có một số nấm Lim Xanh trong khu vực Quảng Nam Trường Sơn, Tây Nguyên…
Hiện nay, cũng có người trồng nấm Lim Xanh, nhưng dược tính của loại nấm này thấp hơn so với nấm tự nhiên rất nhiều. Ngoài ra, còn có loại nấm bán rừng (được trồng nhưng ở trong rừng hoặc bìa rừng), công dụng tốt hơn so với loại trồng tại nhà, nhưng vẫn không thể sánh bằng loại tự nhiên.
Bộ phận dùng và thu hái
Hãy sử dụng toàn cây nấm, bỏ phần gốc.
Việc thu hái nấm là một công việc khó khăn và nguy hiểm, bởi phải đi nhiều ngày trong rừng. Thời điểm tháng 3 đến tháng 7 dương lịch là lúc nấm mọc nhiều nhất. Khi thu hái, chỉ chọn những cây nấm đã trưởng thành. Những cây còn nhỏ sẽ được giữ lại chờ đủ tuổi để thu hái trong những lần tiếp theo.
Thành phần hóa học trong nấm Lim Xanh
Những chất trong nấm Lim Xanh là lý do để nó trở nên quý giá như vậy. Dưới đây là một số hoạt chất nổi bật trong nấm Lim Xanh:
1. Triterpenes
Chất này giúp tăng cường hoạt động của các nội tiết tố trong cơ thể, duy trì sự ổn định của hệ thống tiêu hóa và tăng cường chức năng của hệ thống thần kinh trung ương. Chất này cũng có khả năng ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư, hỗ trợ trong việc điều trị ung thư.
2. Germanium
Chất này tăng cường hệ thống miễn dịch, cung cấp oxy cho cơ thể và loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể. Nó giúp tế bào oxy ngừng phát triển, từ đó ngăn chặn tế bào ung thư.
3. Ling Zhi-8 protein
Chất này điều chỉnh hệ thống miễn dịch trong cơ thể con người. Nó kích thích sự phát triển của các tế bào đuôi gai, một loại tế bào nằm trong bạch cầu đơn nhân của con người.
4. Adenosine
Chất này có vai trò điều tiết các quá trình sinh lý trong cơ thể. Nó ổn định huyết áp, ngăn ngừa các bệnh liên quan đến tim mạch, duy trì quá trình tuần hoàn, điều hòa lượng cholesterol trong máu, cải thiện khả năng sinh lí và ổn định thần kinh.
5. Các vitamin nhóm B và C
Các vitamin nhóm B đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể, đặc biệt là quá trình chuyển hóa carbohydrate thành đường và chuyển hóa chất béo. Các vitamin nhóm C giữ vai trò như một đồng tố tham gia vào các phản ứng hoá sinh, tham gia vào quá trình xúc tác oxy hoá thuốc và đào thải các gốc tự do có hại trong cơ thể.
Nấm Lim Xanh có tác dụng gì?
Loại nấm này có rất nhiều công dụng đối với sức khỏe, như sau:
Đối với hệ miễn dịch
Một nghiên cứu trên chuột đã chứng minh thành phần trong nấm Lim Xanh có khả năng kích hoạt tác dụng điều hòa miễn dịch trong cơ thể loài động vật này. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu để khẳng định công dụng của nấm này đối với hệ miễn dịch con người. Một nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng thành phần hoạt tính trong nấm Lim Xanh có khả năng chống oxy hóa, điều hòa miễn dịch, hỗ trợ ngăn ngừa thoái hóa thần kinh và bệnh đái tháo đường.
Hệ thần kinh
Nấm Lim Xanh tăng cường chức năng của hệ thần kinh trung ương. Nó giúp giảm suy nhược thần kinh, giảm stress và giúp ngủ tốt hơn.
Tác dụng đối với bệnh ung thư
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thành phần Triterpenes trong nấm Lim Xanh có đặc tính chống ung thư. Các nghiên cứu này đã chứng minh rằng thành phần trong nấm Lim Xanh có khả năng ức chế sự phát triển và di căng của khối u.
Hệ tiêu hóa, gan mật
Nấm Lim Xanh hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ. Nó cũng giúp giảm các vấn đề về tiêu hóa và giúp ăn ngon miệng hơn. Hơn nữa, nó còn ổn định đường huyết và hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường.
Hệ tuần hoàn
Nấm Lim Xanh điều hòa và ngăn ngừa tình trạng tăng huyết áp. Nó giảm cholesterol trong máu, hạn chế tình trạng xơ vữa mạch máu và hỗ trợ khắc phục di chứng sau tai biến mạch máu não.
Cách sử dụng nấm Lim Xanh
Trước khi sử dụng nấm Lim Xanh, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ và sử dụng với liều lượng nhất định. Việc lạm dụng dược liệu có thể gây ngộ độc. Dưới đây là một số cách sử dụng nấm Lim Xanh:
Sắc nước uống
- Đun khoảng 20g nấm Lim Xanh khô cùng 2 lít nước.
- Hạ nhỏ lửa sau khi nước sôi và đun thêm 30 phút cho đến khi còn khoảng 1.5 lít nước.
- Để nguội và bảo quản trong tủ lạnh.
- Dùng trong vòng 24 tiếng.
Lưu ý: không nên uống trước và sau khi ăn 30 phút.
Pha trà
- Thái nấm khô thành từng lát mỏng, sau đó tán nhuyễn thành bột, bảo quản trong hộp kín.
- Khi uống, pha bột nấm với nước nóng.
- Chắt lọc phần nước trà sau khoảng 5 phút để uống.
Mặt nạ dưỡng da
- Sử dụng phần bột nấm hoặc bã trà từ nấm Lim Xanh để làm mặt nạ dưỡng da, kết hợp với mật ong, sữa chua hoặc sữa tươi nguyên chất.
Lưu ý: Đắp mặt nạ nấm Lim Xanh trong vòng 10 phút và rửa sạch lại với nước.
Ngâm rượu
- Xử lý sạch sẽ nấm tươi, ngâm nấm trong nước muối pha loãng và loại bỏ hoàn toàn chân nấm.
- Xếp nấm (nguyên tai hoặc thái lát) vào bình.
- Đổ rượu trắng đủ để nấm ngập.
- Liều lượng này chỉ nên dùng trong vòng 3 tháng.
Tác dụng phụ của nấm Lim Xanh
Nấm Lim Xanh thường không hoặc có rất ít tác dụng phụ. Đôi khi, phản ứng có thể xảy ra vì cơ thể chưa kịp thích ứng với dược liệu trong nấm khi mới bắt đầu sử dụng. Một số phản ứng thường gặp bao gồm đau bụng, phát ban, ngứa, khô cổ họng. Khi phát hiện những triệu chứng này, cần ngừng hoặc giảm liều sử dụng.
Giá nấm Lim Xanh trên thị trường
- Nấm Lim Xanh rừng có giá dao động từ 3.000.000 – 4.000.000 VND/kg.
- Nấm Lim Xanh trồng có giá dao động từ 300.000 – 500.000 VND/kg.
Mức giá này chỉ mang tính chất tham khảo. Giá thành chính xác của nấm sẽ phụ thuộc vào nơi sản xuất và cung cấp. Nấm Lim Xanh có nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Vì vậy, khi mua nấm, bạn cần phải thận trọng để tránh mua phải hàng giả. Hãy chọn mua ở những địa điểm uy tín để đảm bảo chất lượng.
Phân biệt nấm Lim Xanh thật và giả
Nấm Lim Xanh rừng mang nhiều giá trị đối với sức khỏe của chúng ta. Để đảm bảo chất lượng, bạn nên tìm mua nấm thật. Nấm Lim Xanh rừng có hình thù xù xì, không bắt mắt. Trong khi đó, nấm giả có bề ngoài bắt mắt, màu sắc đẹp và bề mặt nhẵn min.
Nấm Lim Xanh rừng thật có mũ nấm và chân nấm thẳng hàng với nhau. Trên thực tế, nấm mọc song song với mặt đất và đâm ngang ra từ thân cây gỗ Lim Xanh. Điều này đảm bảo nấm có đủ chất dinh dưỡng. Trong khi đó, nấm giả sẽ có mũ và chân nấm vuông góc với nhau.
Về mùi vị, nấm Lim Xanh tự nhiên có vị đắng. Vị đắng này sẽ còn lại trong cuống họng sau khi sử dụng.
Những lưu ý khi sử dụng nấm Lim Xanh
Các đối tượng không nên sử dụng
-
Phụ nữ mang thai và đang cho con bú: Hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu chứng minh mức độ an toàn của nấm Lim Xanh đối với phụ nữ có thai và cho con bú. Giai đoạn này, nguồn dinh dưỡng mà người mẹ nạp vào cơ thể sẽ ảnh hưởng đến bé và nguồn sữa. Chính vì vậy, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú không nên sử dụng nấm Lim Xanh.
-
Trẻ em: Tương tự, chưa có nghiên cứu cho thấy trẻ em có thể sử dụng nấm Lim Xanh. Vì vậy, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi không nên bổ sung nấm Lim Xanh. Đối với trẻ nhỏ hơn, phụ huynh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi cho trẻ dùng.
-
Người mắc bệnh về huyết áp: Những người có huyết áp thấp không nên sử dụng nấm Lim Xanh, vì nấm này có khả năng làm giảm huyết áp.
Kiêng cữ khi uống nấm Lim Xanh
Khi sử dụng nấm Lim Xanh, tránh những điều sau:
- Không sắc chung nấm với các dược liệu tự nhiên khác. Bạn có thể thêm cam thảo để dễ uống nhưng không bỏ đường hoặc long nhãn tránh tác dụng phụ nguy hiểm.
- Trong quá trình sử dụng nấm Lim Xanh không nên uống rượu, bia hoặc đồ ăn, thức uống chứa chất kích thích.
- Dùng nồi đất để sắc thuốc. Không sử dụng nồi nhôm vì nhôm có thể làm giảm dược tính của dược liệu.
Uống nấm Lim Xanh vào lúc nào?
Khuyến khích uống nấm Lim Xanh vào buổi sáng trước khi ăn để dược chất trong nấm phát huy tối đa tác dụng.
Tương tác thuốc
Nếu bạn đang sử dụng các loại thuốc sau đây, hãy cẩn trọng khi sử dụng nấm Lim Xanh vì thành phần trong nấm có thể tương tác với thuốc:
- Thuốc điều trị cao huyết áp.
- Thuốc chống đông máu.
- Thuốc tiểu đường.
Lưu ý, do quý hiếm của dược liệu này, nhiều người đã làm giả nấm hoặc bán nấm kém chất lượng. Hãy chú ý khi mua nấm Lim Xanh và chọn những nơi uy tín để tránh bị mua hàng giả hoặc hàng kém chất lượng.
Cách bảo quản
Nấm Lim Xanh có thể được cất giữ nhiều năm nhưng cần lưu ý để nơi khô ráo và sạch sẽ. Tránh những chỗ ẩm thấp để tránh hư hỏng dược liệu. Cần kiểm tra thường xuyên tình trạng mối mọt của nấm.
Bài viết trên hy vọng đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quát về nấm Lim Xanh. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng, nếu muốn sử dụng bất kỳ một loại thuốc nào, hãy tham khảo ý kiến từ các chuyên gia y tế để tránh những hậu quả không mong muốn.
