Hiện tượng ngủ không dậy được là tình trạng cảm giác có ý thức nhưng cơ thể không thể di chuyển trong một khoảng thời gian ngắn (1 – 2 phút) khi chúng ta đang vào giấc ngủ hoặc vừa mới thức dậy. Đây là một hiện tượng phổ biến và không xảy ra thường xuyên.
Hiện tượng ngủ không dậy được là gì?
Hiện tượng ngủ không dậy được diễn ra khi chúng ta vẫn hoàn toàn có ý thức nhưng không thể di chuyển. Nó xuất hiện khi chúng ta rơi vào giấc ngủ hoặc vừa mới thức dậy, trong giai đoạn chuyển đổi giữa trạng thái tỉnh thức và giấc ngủ.
Trong quá trình chuyển đổi này, chúng ta có thể trải qua những trạng thái sau đây:
- Cơ thể không thể di chuyển hoặc sản sinh âm thanh trong vài giây đến vài phút mặc dù chúng ta vẫn nhận thức được.
- Cảm giác sợ hãi.
- Cảm thấy áp lực hoặc nghẹt thở.
- Có cảm giác như có người khác đang ở trong phòng.
Hiện tượng ngủ không dậy cũng có thể kèm theo các rối loạn giấc ngủ khác như chứng ngủ rũ (narcolepsy) – một tình trạng rối loạn giấc ngủ kéo dài và gây sự buồn ngủ quá mức vào ban ngày do não bộ gặp vấn đề trong việc điều chỉnh giấc ngủ.
Hiện tượng ngủ không dậy được xảy ra khi nào?
Giấc ngủ của chúng ta có nhiều giai đoạn, bao gồm:
- Giai đoạn ru ngủ: Khoảng 5 – 10 phút, cơ thể bắt đầu thả lỏng để chuẩn bị cho giấc ngủ.
- Giai đoạn ngủ nông: Khoảng 10 – 25 phút tiếp theo. Giai đoạn này chiếm 50% tổng thời gian ngủ và cơ thể giảm nhiệt độ xuống còn 37 độ C.
- Giai đoạn ngủ sâu và rất sâu: Giai đoạn này chiếm 20 – 30% tổng thời gian ngủ và là thời điểm quan trọng nhất để cơ thể phục hồi.
- Giấc ngủ REM (Rapid Eye Movement – Giấc ngủ chuyển động mắt nhanh): Giai đoạn ngủ có hoạt động mắt. Giai đoạn này chiếm 20% thời gian ngủ ở người lớn và 50% ở trẻ em.
Trong đó, ngủ nông, ngủ sâu và ngủ rất sâu được gọi là giấc ngủ NREM (Non Rapid Eye Movement – giấc ngủ không chuyển động mắt nhanh). Sau giai đoạn ngủ sâu, cơ thể rơi vào giai đoạn ngủ nông và sau đó là giai đoạn ngủ REM.
Hiện tượng ngủ không dậy thường xảy ra ở một trong hai thời điểm sau:
-
Khi cơ thể chuyển từ trạng thái tỉnh thức sang trạng thái ngủ:
Trong khoảng thời gian này, cơ thể từ từ thư giãn và khả năng nhận biết giảm đi. Bạn sẽ không nhận thấy sự thay đổi của cơ thể, nhưng nếu bạn vẫn ý thức trong giai đoạn này, bạn sẽ nhận ra rằng mình không thể di chuyển hoặc nói chuyện. -
Khi cơ thể chuyển từ trạng thái ngủ sang trạng thái tỉnh thức:
Trong giai đoạn này, mắt di chuyển nhanh và bạn có thể mơ thấy những giấc mơ nhưng phần còn lại của cơ thể vẫn trong trạng thái thư giãn và các cơ không hoạt động. Nếu bạn ý thức trước khi chu kỳ REM kết thúc, bạn sẽ nhận ra rằng cơ thể không di chuyển hoặc nói chuyện được.
Ngủ không dậy có nguy hiểm không?
Hiện tượng ngủ không dậy có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường thấy nhất ở trẻ em, thanh thiếu niên và người trẻ (từ 7 đến 25 tuổi). Đây là một hiện tượng bình thường và không xảy ra thường xuyên để gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, ước tính khoảng 10% số người có khả năng tái phát hiện tượng này và họ có thể trở nên lo lắng hoặc giảm thời gian ngủ. Khi thiếu ngủ kéo dài, có thể gây buồn ngủ quá mức và có những tác động tiêu cực đến sức khỏe.
Cách ngăn ngừa ngủ không dậy được
Hiện tại chưa có phương pháp cụ thể để điều trị hiện tượng ngủ không dậy được. Tuy nhiên, để ngăn ngừa tình trạng này, bạn có thể thực hiện những điều sau:
- Đảm bảo ngủ đủ 6 – 8 giờ mỗi ngày.
- Thử tạo thói quen đi ngủ và thức dậy cùng một thời điểm mỗi ngày.
- Luyện tập thể dục đều đặn, nhưng không tập thể dục trong vòng 4 giờ trước khi đi ngủ.
- Tránh ăn quá no, uống rượu, bia, cà phê hoặc thuốc lá trước khi đi ngủ.
- Không nằm ngửa khi ngủ, vì điều này có thể gây ra hiện tượng ngủ không dậy được.
- Hạn chế ngủ trưa sau 3 giờ chiều và tránh ngủ trưa quá 90 phút.
- Tránh sử dụng điện thoại và các thiết bị điện tử khác trong một giờ trước khi đi ngủ và để xa giường khi đang ngủ.
Tóm lại, hiện tượng ngủ không dậy được là một hiện tượng khá phổ biến. Nó có thể xuất hiện do căng thẳng, uống quá nhiều rượu, thiếu ngủ và chứng ngủ rũ. Để đảm bảo giấc ngủ chất lượng, hãy đảm bảo bạn có đủ giấc ngủ, duy trì thói quen ngủ và có lối sống lành mạnh để tránh hiện tượng ngủ không dậy được.
Phương Nhi
Nguồn tham khảo: Vinmec.com
