Trong cuộc sống, thường hay xuất hiện các thông tin mang tính định tính (có tên mà không có số lượng) hoặc định tính (có con số). Tuy nhiên, nhiều người không để ý khi tiếp nhận thông tin thường chỉ nhìn lướt qua, hoặc không kiểm tra lại nguồn gốc thông tin, con số cụ thể rồi vội vàng đưa ra kết luận nên hay mắc phải những sai lầm không đáng có, nếu đây là thông tin quan trọng thì sự việc rất nghiêm trọng. Đó là kẽ hở để cho các tin giả (fake news) tồn tại và lan truyền rộng rãi, nhất là trong thời đại internet bùng nổ thông qua các ứng dụng xã hội như facebook.
– Truy xuất nguồn gốc thông tin
– Các con số xuất hiện là tương đối hay cụ thể, tỷ lệ phần trăm (%) được tính trên con số nào, con số tuyệt đối….
– Thông tin mang tính chung chung hay cụ thể, có tính đại diện cao hay chỉ phản ánh một mặt của vấn đề (là góc nhìn của mỗi cá nhân).
– Câu chuyện Thầy bói xem voi là bài học rất rõ nét về việc đánh giá sự việc, hiện tượng thiếu tính tổng quát, dẫn đến sai lầm nghiêm trọng.
Ví dụ, một con số thống kê được đưa ra để làm minh chứng cho một lập luận là có 70% ủng hộ, tuy nhiên, con số tuyệt đối lại không được đưa ra để cho thấy tỷ lệ đó được thu thập, tính toán như thế nào? Nếu 70% của 100 người được hỏi thì con số 100 đó liệu có mang tính đại diện không? Hay chỉ là ý kiến thiểu số? và trong số thiểu số đó thì có 70% ủng hộ. Nên nhiều người tin vào con số đa số (tỷ lệ phần trăm) mà không tra xét đến con số tuyệt đối thì sẽ có lúc bị rối lên, hoảng loạn, mất phương hướng và đưa ra các quyết định sai lầm khi gặp các công việc hệ trọng do nhìn nhận sai con số này.
Việc phân tích, đánh giá và đưa ra kết luận phải được dựa trên các tiêu chí hay còn gọi là thước đo được thiết lập chuẩn mực thì các kết quả đánh giá mới có độ tin cậy cao được. Ngoài ra, kết quả đánh giá dù là khách quan có thể phù hợp với quan điểm của người này nhưng chưa chắc đã phù hợp với quan điểm của người khác. Do vậy, tôn trọng quan điểm cá nhân, trên cơ sở một bộ tiêu chí đánh giá chuẩn mực vẫn là một thái độ đúng đắn nhất.
Khi một cá nhân có mục đích sống, quan điểm sống rõ ràng, có định hướng thì việc phân tích, đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá thông tin sẽ đầy đủ và chính xác nhất.
